คุณพ่อคุณแม่คงปวดหัวกันไม่น้อยให้แต่ละครั้งที่จะพยายามให้ลูกน้อยแปรงฟันการแปรงฟันถือเป็นการรักษาอนามัยช่องปากและเป็นวิธีการป้องกันโรคในช่องปากที่ได้ผลดีที่สุด ง่ายที่สุด โดยเฉพาะโรคฟันผุในเด็ก เป็นโรคในช่องปากที่เป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญของไทย และนับวันจะมีแนวโน้มสูงขึ้นกันเลยที่เดียว
โรคฟันผุ จัดเป็น ที่ไม่สามารถหายได้ด้วยตัวเอง หรือใช้ยาปฏิชีวนะรักษาได้เหมือนโรคหวัดหรือโรคติดเชื้ออื่นๆ และยังสามารถส่งผ่านเชื้อโรคไปยังบุคคลอื่นได้ ที่น่ากลัวคือ การที่ฟันผุทะลุถึงโพรงประสาทฟัน จะมีอาการปวดฟัน ประสาทฟันอักเสบ ร่วมกับการอักเสบของเหงือกและอวัยวะรอบๆ ฟัน ซึ่งจะต้องได้รับการรักษาคลองรากฟันและครอบฟัน ที่ร้ายกว่านั้นอาจถึงขั้นถอนฟันจนฟันหลอไปทีเดียว
ปัจจัยสาเหตุหลักที่เป็นจุดเริ่มต้น และลุกลามของโรคฟันผุ ได้แก่
1. ฟันและสภาวะแวดล้อมในช่องปาก ซึ่งป้องกันได้ด้วยการแปรงฟัน โดยใช้ยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์เสริมเพื่อช่วยป้องกันฟันผุ และใช้ ไหมขัดฟันอย่างถูกวิธีในกรณีมีฟันเบียด ชิดกัน
2. อาหารประเภทแป้งและน้ำตาล โดยเฉพาะขนมแป้งกรุบกรอบ ลูกอม น้ำอัดลม
3. แบคทีเรียที่ทำให้เกิดโรค ในเด็กทารกที่ฟันน้ำนมยังไม่ขึ้น จะยังไม่พบเชื้อที่ชื่อว่า Mutans streptococci ในช่องปาก แต่เมื่อฟันน้ำนมซี่แรกขึ้น ก็จะพบว่ามีการติดเชื้อ ซึ่งแหล่งที่มาของเชื้อ ส่วนใหญ่มาจากการสัมผัสใกล้ชิดโดยตรง เช่น กอดจูบ หรือทางอ้อมโดยผ่านภาชนะที่มีการปนเปื้อนน้ำลายที่มีเชื้ออยู่
ถึงแม้ว่าลูกน้อยของคุณจะดื้อหรือคุณพ่อคุณแม่ จะเหนื่อยยากเย็นเข็ญใจเท่าไหร่ ก็อย่าปล่อยปละละเลยกิจกรรมการแปรงฟันของลูกได้เลยล่ะค่ะ เพราะยิ่งลูกโตขึ้น โอกาสที่เศษอาหารจะติดอยู่ตามซอกฟันก็ยิ่งมากขึ้น หากไม่รีบสอนการแปรงฟันให้ติดเป็นนิสัยตั้งแต่เล็กแต่น้อย โอกาสที่ลูกน้อยฟันผุจะมีสูงมาก
1. หาแปรงสีฟันขนนุ่มๆ ให้เด็กกัดเล่นในช่วงที่คันเหงือก อยากกัดโน่นกัดนี่
2. เมื่อกระตุ้นความอยากแปรงฟันให้ลูกแล้ว ก็ชวนกันไปหาอุปกรณ์ทำความสะอาดฟันที่ถูกใจลูก อย่างเช่น ลายบาร์บี้คิตตี้สีชมพู ลายแบทแมนสีฟ้า ลายมิกกี้เม้าส์สีแดง ฯลฯ เลือกขนาดเล็กๆ พอดีปากลูกก็แล้วกันค่ะ ตามด้วยเลือกยาสีฟันหลอดเล็กๆ สำหรับเด็ก รสและกลิ่นตามที่ลูกชอบ หากคิดว่าลูกยังกลืนยาสีฟันเข้าคออยู่ ควรเลือกยาสีฟันสำหรับเด็กเล็กที่ไม่มีฟลูโอไรด์ผสม และควรใส่ยาสีฟันให้ลูกแต่เพียงน้อยเท่าเมล็ดถั่วพอค่ะ
3. คุณพ่อคุณแม่แปรงเป็นตัวอย่าง พยายามให้เด็กดูเวลาที่คุณพ่อคุณแม่แปรงฟัน ซึ่งเด็กอาจเลียนแบบ และอยากทำอย่างที่คุณพ่อคุณแม่ทำ
4. คุณพ่อคุณแม่เล่านิทานสนุกๆ เกี่ยวกับการแปรงฟันให้ลูกฟังก่อนนอน ซึ่งเด็กวัยนี้จินตนาการกำลังบรรเจิดสุดๆ จะทำให้เด็กรู้สึกถึงความสำคัญของการแปรงฟันได้เองโดยไม่ต้องสอนหรือสั่ง ในระหว่างแปรงฟัน ถ้าเด็กไม่ให้ความร่วมมือ ร้องไห้ ก็อย่าเพิ่งเร่งเร้า ไม่ต้องกังวลใจ ให้พยายามแปรงฟันเด็กต่อไป แต่หาวิธีทำให้สนุกๆ โดยเปิดเพลงหรือร้องเพลงที่เด็กชอบขณะแปรงฟัน หรือจับเวลาแล้วเล่นเกมแข่งแปรงฟันกับลูก ซึ่งจะทำให้เด็กสนุก และไม่เบื่อขณะแปรงฟัน และยอมร่วมมือให้แปรงฟันในที่สุด
5. ร้องเพลงไปด้วยระหว่างแปรงฟันให้ลูก จะช่วยสร้างบรรยากาศสนุกสนานเชื้อชวนให้ลูกทำตาม ยอมแปรงฟันนานๆ จนเพลงจบ อย่างน้อยสองนาที
6. ชมลูกให้เขารู้สึกดี “หรือให้ รางวัลด้วยการเล่นเกมส์หรืออ่านนิทานก่อนนอนเพิ่มสักหนึ่งเรื่องตามใจลูกสักหน่อย
คำแนะนำคุณพ่อคุณแม่ ควรพาลูกน้อยไปพบคุณหมอภายใน 6 เดือน หลังจากฟันน้ำนมซี่แรกขึ้น หรืออย่างช้าไม่เกิน อายุ 1 ขวบครึ่ง เพื่อตรวจฟันและรับ คำแนะนำในการดูแลรักษาฟัน และเมื่ออายุประมาณ 2-6 ปี ควรเริ่มฝึกให้เด็กแปรงฟันเองวันละ 2 ครั้ง ด้วยยาสีฟันฟลูออไรด์ โดยมีคุณพ่อคุณแม่ช่วยแปรงซ้ำในบริเวณที่เด็กแปรงไม่ถึง และจากนั้นพบคุณหมอทุกๆ 6 เดือน เพื่อตรวจประเมินฟันผุ ทำความสะอาดฟันและเคลือบฟลูออไรด์
